[IKa]

(Przeniesione z komentarzy do Akagi)

Polaris:

[wa-totem]

Hmm.

Pod względem mimiki znakomite są produkcje KyotoAni, jak ostatni Kanon, JC Staff też sobie świetnie radzi w najświeższych produkcjach, jak choćby Nodame Cantabile które ma tym bardziej pod górkę, że jest właśnie emitowane, zaraz PO tym jak wersja aktorska zrobiła w Japonii furorę (a szkoły muzyczne już donoszą o wzmożonym zainteresowaniu). Lol.

Odnoszę wrażenie że Polaris myli często spotykane w anime celowe przejaskrawienie ekspresji z upraszczaniem.

Bo inną sprawą jest pomijanie kwestii mimiki w 'dennych' produkcjach, a inną konwencja. W tym ostatnim przypadku możemy mieć przejaskrawienie (w skrajnej wersji - zSDczenie), uproszczenie jak w Windy Tales, ale możemy też mieć silenie się na wierność rzeczywistości jak w Kanonie. A komuś kto ogląda czasem j-dramy, i jak ja widział choćby parę epów np. jigoku shoujo live action albo shinigami no ballad, nigdy nie przejdzie przez gardło stwierdzenie że wersja aktorska zawsze będzie lepsza... prędzej udławi się ze śmiechu nad pomysłem.

Krytykanctwo pod adresem anime zazwyczaj wynika z faktu że ta forma rozrywki z reguły ma wyższy 'poziom umowności', i zostawia więcej dla wyobraźni widza. A gros ludzi jest zbyt leniwych by się na to zdobyć, oni chcą mieć wszystko wyłożone 'na talerz' jak dziecku w przedszkolu i już...

[polaris]

Dobrze, więc może zacznę od początku. Mój wyjściowy komentarz do recenzji Avellany był motywowany rodzajem zdziwienia i zaskoczenia, że można oglądać anime pod kątem oczekiwania odeń szerokiej gamy środków aktorskich. Naturalnie można anime tak oglądać, ale ja po prostu nigdy w ten sposób produkcji animowanych tak nie odbierałem. Ogromna większość prób poradzenia sobie z wyrażaniem uczuć w anime budziła u mnie uśmiech politowania (co doskonale zrozumie każdy, kto choć raz widział w jaki spsób w wielu animkach okazują sobie uczucia postacie zakochane, tęskniące za sobą, nie lubiące się itp.). Stąd też mój komentarz.
Sądzę, że zapewne większość z nas zgodzi się, że oglądamy anime bynajmniej nie w celu smakowania subtelności pojawiającego się w nim aktorstwa. I niezależnie, czy będzie to produkcja Gibli, czy jakiegokolwiek innego studia, to nie aktorstwo przyciąga nas przed ekrany/monitory. Szukamy w anime intrygujących historii, interesujących światów, ciekawych bohaterów, ale z pewnością nie dobrego aktorstwa (a przynajmniej nie przede wszystkim).
Naturalnie zdaję sobie sprawę z tego, że istnieją serie operujące pełniejszym, dokładniejszym rysunkiem i animacją i starające się wierniej oddawać ludzką mimikę i emocje, ale należą one do wyjątków, nie do reguły... Być może kiedyś powszechnym stanie się używanie w anime postacie cyfrowych tak zaawansowanych jak rzeczony Gollum, wszakże sądzę, że wcale na to nie czekamy, prawda? A dlaczego? Otóż dlatego, że - znów powtórzę - od anime nie oczekujemy bynajmniej mimiki i aktorstwa maksymalnie wiernego ludzkiemu oryginałowi... Dlatego właśnie - jeszcze raz podkreślam - tak bardzo zdziwiłem się zarzutem Avellany wobec braku "animowanego" aktorstwa w "Akagi".

Teraz pozostaje mi jeszcze czysto akademicko ustosunkować się do uwag wa-totema.

[Avellana]

To się troszeczkę robi dyskusja o wyższości świąt Bożego Narodzenia nad świętami Wielkiej Nocy... Ja nie twierdzę i nigdy nie twierdziłam, że animacja może naśladować "żywe" aktorstwo. Zgadzam się, że jest to niemożliwe, a raczej - że nie ma też cienia sensu. Zresztą najlepszym tego dowodem jest absolutna sztuczność wszystkich produkcji w całości 3D, które próbują mocno nieudolnie "imitować" wygląd i zachowania ludzi.

Ale tak jak napisał Totem, animacja ma po prostu własne prawa i własny zestaw środków wyrazu. Mimika, sposób poruszania, to daje całkiem spore możliwości. Od razu zyskują też te serie, gdzie zwraca się uwagę na animację drobnych gestów, zwykle pomijanych. Poza tym produkcje animowane mają pewien wachlarz środków niedostępny dla kina aktorskiego - a w każdym razie niezwykle rzadko w nim wykorzystywany. Chodzi mi o znacznie większe możliwości manewrowania chociażby oświetleniem, kolorem, ale i szczegółowością tła. Wszystko to, w połączeniu z rysunkiem i animacją postaci oraz aktorstwem głosowym seiyuu, tworzy klimat. Pod pewnymi względami jest to "czystszy" przekaz niż w filmach aktorskich, obrany z niepotrzebnych elementów, rozpraszających uwagę. I na pewno nie tak wiele uproszczony, po prostu całkowicie inny.

Oczywiście w obu przypadkach (mam nadzieję) mówimy o dobrych produkcjach. Nie o filmach fabularnych, w których bohater przyjmując wyraz Szlachetnej Zadumy wygląda, jakby go bolał żołądek, no i nie o anime, w których za całą "mimikę" służą łezki drgające w olbrzymich oczach tęczowowłosej panienki. Trzeba zawsze pamiętać, że w anime, tak samo jak w filmach aktorskich jest cała masa produkcji kiczowatych, głupich i nieudanych. Umówmy się, że nie będziemy ich sobie nawzajem wyciągać ;)

Poza tym, wracając do wyższości świąt, mam wrażenie, że Totem też nie do końca słusznie się zapala. Animacja nie do każdego przemawia. Trzeba po prostu przestawić swój sposób postrzegania i zapewne nie każdemu się to udaje. Nie ma w tym nic hańbiącego zresztą. Ja tylko po prostu nie porównuję pod takim kątem produkcji animowanych i aktorskich - bo operują całkiem innymi środkami wyrazu, ale w obu przypadkach potrafią wywrzeć na mnie bardzo silne wrażenie.

[polaris]

[Avellana]

Ale a w żadnym miejscu nie postawiłam tezy, że kino animowana ma znacząco większe (czy w ogóle większe) środki wyrazu! Z tym, że możliwość wykorzystania "całego" aktora, a nie tylko jego głosu, zawsze daje przewagę, trudno się nie zgodzić - mówię tu oczywiście o wyrażaniu emocji i grze aktorskiej, a nie o efektach specjalnych. Dopiero teraz w zasięgu kina fabularnego zaczyna być przekonujące tworzenie obcych światów albo ras tak, żeby nie wyglądały na kilka kilometrów sztucznie i plastikowo, więc tu animacja powoli (ale powoli) traci przewagę - to jednak nie absolutnie nic do tematu. To są efekty specjalne.

Notabene, przywołany przez Ciebie Władca Pierścieni to film bardzo dobry i niewątpliwie olśniewający wizualnie, ale aktorsko (z wyjątkiem dwóch, może trzech ról) stoi, łagodnie mówiąc, na poziomie mocno przeciętnym. Zresztą nie o wybitne kreacje aktorskie w nim chodziło, więc moim zdaniem w niczym go to nie umniejsza. Uwaga: nie chodzi mi o rozpoczęcie dyskusji nad jakością ekranizacji Tolkiena, wskazuję tylko, że akurat to moim zdaniem przykład mocno chybiony.

Poza tym napisałam, że te środki ekspresji typu oświetlenie, plany etc. są rzadko wykorzystywane - nie neguję, że można je stosować! Inna rzecz, że w kinie fabularnym one robią wrażenie niepotrzebnych fajerwerków - właśnie dlatego, że w kinie fabularnym wystarczy postawić aktora i kazać mu grać. Oczywiście, o ile to jest dobry aktor, a nie jakaś aktualnie modna supergwiazda.

Nie wydaje mi się od początku, żeby dyskusja "co ma większe możliwości" była celowa. Istnieją punkty, w których przewagę ma animacja, istnieją takie, gdzie ma ją kino aktorskie. W obu przypadkach niezbędne jest "dostrojenie się" widza do użytych środków, bo jak nie zrozumie, to i nie doceni, a środki używane przez animację są dla wielu osób nieczytelne. Teza, której bronię, głosi, że animacja ma wystarczające możliwości, by tworzyć przejmujące i wiarygodne także psychologicznie "aktorstwo", jakkolwiek w takim przypadku nie należałoby tego nazwać. Nie wiem, czy lepsze, możliwe, że nie. Ale wystarczające.

Poza tym byłoby mi łatwiej, gdybym wiedziała, na jakiej bazie doświadczenia operujemy: jakie serie anime widziałeś i uważasz za dobre i udane? Co jest przykładem na nieudane aktorstwo?

[wa-totem]

[polaris]