[Ysengrinn]

Na razie ogólnie wojska lądowe, z flotą i innymi jeszcze trochę zejdzie. Poniższe jest diablo uproszczone i zsyntezowane, ale jednak...

Szeregowcy

Szeregowy (szeregowiec)
Najniższy stopień wojskowy w piechocie. W innych rodzajach wojsk najniższy stopień to: kanonier (artyleria), saper (wojska inżynieryjne), marynarz (marynarka), strzelec pancerny (bronie pancerne) itp. Jednostki historyczne mają zazwyczaj własne nazwy najniższego stopnia (strzelec, fizylier, legionista itp.). Kod NATO - OR-1 (szer.), OR-2 (st. szer.)


Podoficerowie

Kapral
Od wł. caporale - kapral, od capo - głowa, przywódca. Stopień między szeregowym a sierżantem. Zazwyczaj dowodzi drużyną lub sekcją. Kod NATO OR-3 i OR-4 (st. kapral)

Lance Corporal
Stopień anglosaski powstały prawdopodobnie przez połączenie stopni kaprala i lancepesade - dawnego najniższego stopnia podoficerskiego (początkowo tytułu "złamanej kopii" nadawanego weteranom). W wojsku ma kod OR-3, czyli odpowiada polskiemu kapralowi.

Plutonowy
Specyficzny polski stopień między kapralem a sierżantem, zwykle dowodzi drużyną w specjalistycznych rodzajach wojsk. Kod NATO OR-5 (taki sam ma sierżant w US Army).

Sierżant
Od łac. "serviens", "służący", przez franc. "Sergent".
1) w średniowieczu - zawodowi żołnierze plebejscy służący konno bądź w piechocie;
2) Jeden z najistotniejszych stopni wojskowych, sierżanci stanowią trzon większości armii i są odpowiedzialni za utrzymanie dyscypliny i wykonanie rozkazów oficerów. Zazwyczaj dowodzą oddziałami wielkości drużyny, zespołu bądź sekcji. W Polsce istnieją dwa stopnie sierżanckie - sierżant (kod NATO OR-6) i starszy sierżant (OR-7), w armii USA jest ich bardzo dużo (OR-5 - OR-9). Poniżej sierżantów są kaprale, powyżej - chorążowie (Polska), warrant officers (kraje anglosaskie) i in. Odpowiednikiem w artylerii jest ogniomistrz.

Sierżant major (Command sergeant Major w armii USA)
Najstarszy rangą podoficer w oddziale (kompanii, batalionie, pułku), odpowiedzialny za utrzymanie porządku i pełniący funkcje doradcze dla dowodzącego oficera. Nie mylić ze stopniem wojskowym o tej samej nazwie, występującym w niektórych armiach.

Kwatermistrz
Wysoki rangą podoficer odpowiedzialny za zaopatrzenie i wyposażenie jednostki (np. kwatermistrz pułku). W armii brytyjskiej kwatermistrzem zostaje zazwyczaj sierżant major pułku i dzierży stopień kapitana bądź majora.

Adiutant
(łac. adiutare - "pomagać") 1) żołnierz pomocniczy asystujący najwyższym oficerom, w dawnych armiach dostarczał rozkazy dowódcom oddziałów i przesyłał meldunki;
2) stopień w wojsku franc. odpowiadający zgrubsza polskiemu chorążemu;

Chorąży
1) Żołnierz pocztu sztandarowego niosący sztandar jednostki;
2) Polski stopień wojskowy odpowiadający mniej więcej anglosaskiemu warrant officerowi; jedni i drudzy są wysoce wykwalifikowanymi i wyspecjalizowanymi technikami.

Elew
Uczeń szkoły wojskowej

Podchorąży
Polski tytuł kandydata na oficera, posiada stopień szeregowego lub podoficera (np. kapral podchorąży)

Kadet
1) wychowanek szkoły wojskowej;
2) słuchacz akademii wojskowej;
3) kandydat na oficera;
4) W Polsce - słuchacz szkoły chorążych (obecnie już nie szkoli się kandydatów na chorążych);

Oficerowie

Porucznik (lieutenant)
Od starop. "poruczać" - "zlecać coś, zostawiać pod czyjąś pieczą"; franc.
"lieutenant" (daw. spolszczane do lejtnant) ma podobne znaczenie. Dawniej był to drugi rangą oficer kompanii (roty, chorągwi) przy dowodzącym kapitanie (w polskiej kawalerii - rotmistrzu), obecnie w większości armii dowodzą oddziałami wielkości plutonu. W większości armii, w tym polskiej i amerykańskiej, istnieją dwa stopnia porucznikowskie (kod NATO - OF-1).

Kapitan
Łac. "capitaneus" (dowódca), od "caput (głowa).
1) Bardzo dawny stopień, pamiętający czasy cesarstwa rzymskiego. Zazwyczaj dowodzi kompanią wojska (wchodzącą w skład większej formacji czy samodzielną). OF-2 w kodzie NATO-wskim.
2) tradyjny tytuł dowódcy statku bądź okrętu, bez względu na faktyczny stopień;
3) pilot dowódca dużego cywilnego samolotu;

Rotmistrz
1) Dowódca roty (kompanii) bądź chorągwi, stopień Polski Szlacheckiej i kawalerii pol. odpowiadający kapitanowi;
2) stopień czeski i słowacki odpowiadający zgrubsza polskiemu sierżantowi.

Major
Łac. "maior" (większy)
1) stopień oficerski wyższy od kapitana, a niższy od podpułkownika (kod NATO OF-3). Zwykle dowodzi batalionem, samodzielną kompanią lub kieruje sztabem brygady.
2) francuski odpowiednik pol. st. chorążego sztabowego;

Podpułkownik
1) stopień wojskowy między majorem a pułkownikiem;
2) w dawnym wojsku najemnym (gł. niem.) często podpułkownik (Oberstleutnant) był faktycznym dowódcą oddziału, należącego do pułkownika (oberst).

Pułkownik
Dowódca pułku. Zachodnia nazwa, "colonel", od łac. "columnella" (mała kolumna). Kod NATO OF-5. W dawnych armiach najemnych, gdy poszczególne oddziały prywatne były wielkości kompanii (roty, chorągwi) - kapitan jednej z kompanii mający zwierzchnictwo nad pozostałymi. W dawnym wojsku tytuł pułkownika należał czasem do właściciela lub fundatora oddziału, a faktycznym dowódcą był zawodowy wojskowy - podpułkownik.

Colonel-in-Chief
Patron (nazwyczaj z rodziny królewskiej) pułku. Nie pełni żadnej funkcji dowódczej, jest jednak informowany o najważniejszych wydarzeniach związanych z pułkiem i od czasu do czasu wizytuje jego jednostki operacyjne.

Generał
Łac. "generalis" (główny, ogólny)
1) dawn. - wódz naczelny armii bądź głównodowodzący jakiegoś rodzaju wojska;
2) grupa najwyższych stopni oficerskich w większości armii (kody NATO od OF-6 do OF-9 bądź OF-10);
3) najwyższy stopień z grupy stopni generalskich w niektórych armiach (kod NATO OF-9), opierających się na wzorach anglosaskich; może dowodzić np. armią, rodzajem wojsk bądź sztabem wojska.

Generał brygadier (Brigadier General)
Najniższy stopień generalski w wielu krajach, bezpośrednio pod generałem majorem i nad pułkownikiem. Dowodzi zazwyczaj oddziałem rangi brygady. Kod OF-6.

Generał major (Major General)
Skrót od "major sergeant general"
1) dawny tytuł zawodowego dowódcy plebejskiej części armii - sierżantów, podległy szlachcicom - wodzowi naczelnemu generałowi kapitanowi i jego zastępcy generałowi lejtnantowi;
2) stopień wojskowy niższy od generała lejtnanta (w armiach gdzie nie występuje gen. brygadier - najniższy stopień generalski); może dowodzić dywizją. Kod OF-7.

Generał Lejtnant
1) dawn. zastępca głównodowodzącego generała kapitana;
2) stopień generalski (kod NATO-wski OF-8) niższy od generała, wyższy od generała majora; może dowodzić korpusem.

Generał Kapitan
1) dawn. głównodowodzący armii, tytuł dostępny tylko dla szlachty;
2) dawna nazwa najwyższego stopnia generalskiego, występująca jeszcze w niektórych krajach (w Hiszpanii jest to najwyższy stopień wojskowy, wyższy od generała armii).

Generał Pułkownik
Dawny stopień generalski, wyższy od generała kapitana i generała lejtnanta.

Generał armii
1) najwyższy stopień generalski w niektórych armiach, m.in. Wojsku Polskim do 1995 r.;
2) General of the Army (OF-10) - najwyższy stopień wojskowy w USA (US Army nie stosuje stopni marszałka i marszałka polnego, by uhonorować Jerzego Waszyngtona, który był tylko generałem), używany tylko w czasie wojny.

Marszałek
staro-germ. "marh" (koń) + "scalc" (sługa) - koniuszy.
1) Najwyższy stopień wojskowy w wielu krajach świata (m.in. Polska, Francja). Zazwyczaj nadaje się ten stopień tylko w czasie wojny bądź jako honorowy. Kod NOF-10. Symbolem marszałka w większości krajów jest laska, w Polsce - buława, jako nawiązanie do buławy hetmańskiej;
2) Maréchal des logis - franc. odpowiednik sierżanta w niektórych formacjach (kawaleria pancerna, artyleria, żandarmeria etc.)

Marszałek polny (Feldmarszałek)
Najwyższy stopień wojskowy w niektórych armiach (np. brytyjskiej, gdzie przyznawany jest głównie członkom rodziny królewskiej). Kod NATO OF-10 - stopień równoważny amer. Generałowi Armii i Marszałkowi Polski.

Enlisted
Wpisany na listę, zaciężny; każdy żołnierz poniżej oficera pełnomocnego.

Noncommissioned Officer (oficer niepełnomocny)
Odpowiednik polskiego podoficera w armiach anglosaskich - swoje uprawnienia otrzymuje od oficera pełnomocnego.

Warrant Officer (oficer patentowy)
1) w armii bryt. - stopień podoficerski (warrant officer class 2 i warrant officer class 1) różnego rodzaju specjalistów; otrzymuje patent od głowy państwa;
2) w armii amer. - grupa stopni niższych od oficerów pełnomocnych, a wyższych od niepełnomocnych; są to przede wszystkim wyspecjalizowani eksperci techniczni.

Commissioned Officer (oficer pełnomocny)
Odpowiednik polskiego oficera w armiach anglosaskich. Otrzymuje pełnomocnictwo bezpośrednio od głowy państwa.